Hoogsensitiviteit

Hoogsensitiviteit, wat is het nu precies?

HSP is de afkorting van Hoog Sensitief Persoon. Het is geen diagnose, maar een karaktereigenschap! Ook geen hype, of iets zweverigs.

Deze eigenschap is amper 25 jaar bekend, en er wordt steeds meer wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Daaruit blijkt dat er sterke aanwijzingen zijn dat hoogsensitiviteit aangeboren en erfelijk is. 1 op de 5 mensen is hoogsensitief, zowel vrouwen als mannen. 

In 1997 introduceerde de Amerikaanse psychotherapeute Elaine Aron de term 'highly sensitive person', in Nederland ook wel hooggevoelig of hoogsensitief persoon genoemd.  In de wetenschap wordt er ook steeds meer onderzoek gedaan naar HSP.

Wat betekent hoogsensitief

Het zenuwstelsel van HSP´s is gevoeliger dan dat van de gemiddelde mens. De informatieverwerking verloopt preciezer, zorgvuldiger en gedetailleerder. Ze hebben hele gevoelige ontvangstapparatuur en ervaren binnenkomende prikkels dan ook intenser dan de meeste mensen.

Bovendien zijn ze beter uitgerust voor en gericht op het ontvangen van signalen uit de buitenwereld dan op het uitzenden van informatie uit de binnenwereld. Zodra er teveel signalen of prikkels binnenkomen in een hooggevoelig systeem, dan raakt het verzadigd en verstopt. Dit resulteert er vervolgens in dat de persoon in kwestie prikkelbaar wordt en bijvoorbeeld gaat uitvallen naar zijn omgeving, of zich juist sterk wil terugtrekken.

In ons drukke en gehaaste bestaan wordt veel gevraagd van mensen met een hoog sensitief systeem. Ze staan vaak onder een voortdurende spanning en moeten extra hard werken om alle binnenkomende prikkels te verwerken. Hierdoor zijn HSP´s vaak eerder moe en hebben ze dikwijls ook meer rust en op zichzelf zijn nodig dan anderen.

Enkele voorbeelden van kwaliteiten van hoogsensitieve mensen:

• Inlevingsvermogen Je voelt de emoties van anderen en kan de situatie waar een ander in zit begrijpen alsof het over jezelf gaat. Je kan daardoor goed aanvoelen wat een klant, leerling of patiënt nodig heeft, en zo kan je reageren met een passend advies, de juiste uitleg of het luisterende oor; precies wat de ander nodig heeft.
• Oog voor detail De kleine dingen die anderen ontgaan, vallen een HSP vaak wel op: een foutje in een tekst, een detail in de aankleding, een ontbrekend element. Zorgvuldigheid is wel aan een HSP besteed. Dat wordt alleen niet altijd in dank afgenomen door de mensen om je heen.
• Weloverwogen Als HSP denk je vaak diep na voordat je iets doet, of voordat je iets beslist. Je bekijkt de situatie van alle kanten en zet alle opties tegen elkaar af. Je neemt meer informatie mee in je beslissing en ziet daardoor misschien net dat ene risico waardoor je een verlies kan voorkomen. Of die ene kans die een schot in de roos is. Als HSP ben je misschien geen snelle beslisser, maar zijn je besluiten wel vaak weloverwogen.
• Aandacht voor het team Als HSP zijn je hersenen erg alert op sociale signalen. Je hebt oog voor het hele team. Of dat nu een werkteam, je gezin, een projectteam of een vriendengroep is. Je doorziet de sociale context en kan de belangen van iedere partij goed inschatten. In besluiten hou je zo goed mogelijk rekening met alle anderen. Dit zorgt er dus vaak voor dat besluiten breed gedragen worden.
• Sterke intuitie Als HSP heb je vaak een sterke intuitie. Je neem zoveel details en informatie in je op, dat je een enorme schat aan informatie hebt. Dit komt niet allemaal bewust binnen, maar vormt wel de basis voor een sterke intuïtie. Je kan niet altijd verklaren waarom iets gewoon “goed voelt”, maar vaak blijkt die ingeving achteraf wel te kloppen. Het is alsof je uit dankzij die enorme bron van informatie “gewoon hebt geweten”.
• Creativiteit Als HSP ben je ook vaak creatief. Niet altijd creatief om te goed kunnen tekenen, schilderen, of heel muzikaal zijn. Als HSP ben je juist creatief omdat je onverwachte verbanden kan leggen, omdat je brein alle informatie op verschillende manieren combineert. Waardoor je met vernieuwende ideeën komt, of creatieve oplossingen kan bedenken voor een problemen. 
• Zelfreflectie Als HSP beschik je over een flinke dosis zelfreflectie. Al die hersenprocessen gaan gewoon door als iets voltooid is. Waar een ander al weer doorgaat met het volgende, kijk jij nog even terug. Is het goed gegaan? Hoe is het besluit voor iedereen uitgevallen? Hoe kan het in het vervolg beter? Dat zijn vragen die automatisch opkomen als je HSP bent. En die vragen geven je dus de kans om zelf te blijven leren en ontwikkelen en je werk continu te verbeteren.

Enkele uitdagingen waar je als HSP tegen aan kan lopen: 

• Goed kunnen inleven in anderen heeft als valkuil dat je als HSP emoties overneemt. Of dat je altijd zo hard aan het werk bent voor anderen, dat er geen tijd meer overblijft voor jezelf. De uitdaging is dus om ook tijd te nemen voor je eigen behoeftes. Ruimte te nemen voor jezelf. Te leren hoe je beter omgaat met emoties van anderen. Want als je als HSP in belans bent, dan pas komt deze kwaliteit helemaal (of nog meer) tot zijn recht.
• Als je merkt dat je het als HSP alleen maar over kleine foutjes hebt, dingen die niet kloppen, of niet goed zijn, wordt je waarschijnlijk snel gezien als zwartkijker; diegene die altijd overal kritiek op heeft. Ook voor jezelf kan het best vermoeiend zijn (wat verklaard kan worden vanuit je brein). Misschien ook maar eens bewust de positieve details benoemen?
• De mensen om je heen zijn vaak wel snelle beslissers en hakken dus graag snel de knoop door. Kans is dan dat jouw ideeën helemaal niet op tafel komen. Hier heb je dus als HSP een uitdaging om je niet te laten opjagen door anderen, je eigen tempo aan te houden, en bijvoorbeeld wat meer tijd te vragen. Of jezelf die tijd te gunnen.
• Je kan als HSP ook te betrokken raken bij het welzijn van het team. Je kan nooit iedereen tevreden houden, en dat kan nog weleens wringen. Dat je zoveel sociale signalen oppikt, wil nog niet zeggen dat je ook overal verantwoordelijk voor bent. En, vergeet ook jezelf niet in het plaatje mee te nemen.
• In de rationele wereld waarin we leven, wordt vaak om argumenten gevraagd en die heb je nu eenmaal niet (meteen). Kans dus dat je niet echt gebruik maakt van die intuïtieve vermogens. De uitdaging is dan om hierop te leren vertrouwen, en met vallen en opstaan je intuïtie (verder) te ontwikkelen.
• Je hebt als HSP vaak wel wat tijd nodig om tot die vernieuwende, creatieve ideeën te komen. Tijd die je misschien moet vragen. Jezelf moet gunnen. En soms kunnen de ideeën maar blijven komen als je eenmaal op gang bent, en kan het een uitdaging zijn om zelf al die ideeën te kanaliseren.
• Je ziet ook alles wat “niet goed” is gegaan, en dit kan je op jezelf gaan betrekken. Het reflecteren kan dan doorschieten van terugkijken naar piekeren, en van zelfreflectie naar zelfkritiek. De uitdaging is dus om vriendelijke voor jezelf te blijven. Net zo goed voor jezelf te zorgen als je voor een ander zou doen. En dat brengt ons weer terug bij de eerste HSP kwaliteit: inlevingsvermogen.

Heken jij jezelf in een van de genoemde kernmerken en of uitdagingen? Of ken je juist een collega, kind of familielid? 
Wil je meer weten of hoogsensitiviteit of onderzoeken wat ik voor je kan betekenen. 
Schroom dan niet om contact op te nemen om een afspraak te maken, dan gaan we samen kijken hoe ik je kan helpen.

Bekijk de HPS checklist